Toen de Berlijnse muur viel verdween de grens tussen West en Oost Duitsland. Een van de minder bekende gevolgen was dat de Oost Duitsers nogal snel vielen voor reclameteksten die in het westen geperfectioneerd waren. In het westen waren we er al mee bekend, voor het oosten was het nieuw waardoor er veel mensen in trapten. Gaat het ook zo met de manier van stemmen werven door populisten? Is die tijdelijk effectief?
Zo hoop ik in elk geval dat het gaat met de teksten van de populisten. Ooit leren we omgaan met de trucs. We moeten vooral hopen dat het dan nog niet te laat is en de rechtsstaat afgebroken.
Om te helpen er doorheen te kijken hier wat van de trucs. Ik probeer ze te vergelijken met reclametrucs, maar het valt mij op dat veel van die reclametrucs verboden zijn.
Creëer boosheid om het denken uit te schakelen. Je maakt van iets een karikatuur en je zegt erbij dat dit effect de schuld is van links. Overdrijf flink! Dan gaat het over een tsunami aan asielzoekers die ons land overspoelt. Of een “roedel” asielzoekers die op diefstal en verkrachtingstocht ging, maar ook oude vrouwen uit hun rolstoel gooide. Als je boos bent denk je niet meer zo goed na, je moet meteen iets, liefst schelden op links die al die buitenlanders naar Nederland haalde. (Het waren uiteraard de werkgevers en niet politiek links en als ze dat niet hadden gedaan zaten hele bedrijfstakken zonder arbeidskrachten.).
Dit is vergelijkbaar met de reclametruc die je niet meer laat nadenken: wees er snel bij, want dit aanbod is tijdelijk en duizenden gingen u al voor!! Of “met deze truc werd John de Mol rijk, maar niemand weet dat” om bitcoins te verkopen.
Wordt er een maatregel voorgesteld die nodig maar niet leuk is? Opnieuw overdrijven. “De spreidingswet is een expansievat om massa-immigratie onverkort in stand te houden en van Nederland één groot azc te maken!” Het werd letterlijk gezegd.
In reclametermen is dat iets als deze buschauffeur werd steenrijk door het kopen van bitcoins, om het beeld van een gewone man weer te geven. Meestal blijkt dat de buschauffeur niet bestaat. Of dit product bestaat voor 100% uit fruit (en later zien dat er suiker is toegevoegd). Overigens een verboden reclameuiting. .
Of “Kijk daar dan!” De verdediging gaat dan op een heel andere manier. Je leidt de aandacht af: door de aandacht te verplaatsen naar ietrs anders. Dat gebeurde ook tijdens de coronacrisis. Zijn de IC’s overvol? Dan wijs je er op dat er Turken en Marokkanen liggen op plekken waar jouw Nederlandse vader of moeder had kunnen liggen! Een beetje zoals de oude goocheltruc waarbij je de aandacht van het publiek afleidt.
In reclametermen is dit vergelijkbaar met de reclames rond Kerst die een mooi verhaal laten zien waardoor je smelt – dat overigens niets met de supermarkt te maken heeft – maar ondertussen je aandacht afleiden van de kosten van de kerst. Of de reclame voor de lolly vol suiker waarbij de reclame zei dat er 0% vet in de lolly zat.
De afzender zwart maken is ook een manier om af te leiden. Je noemt Eric van der Burg een “eng mannetje”, of Pieter Omtzigt een katholieke gluiperd. Dan hoef je daarna niet meer serieus te reageren op hun voorstellen.
In de reclame mag je je concurrent niet zwart maken zonder dat dit op waarheid berust. Er is overigens twijfel of het werkt omdat de concurrent hard kan terugslaan. Dan gaat dat ten koste van beide merken en wint een derde merk.
Wat we moeten leren is zelf besluiten wat waar is. Daarvoor is het nodig te bouwen op wetenschappers met een goede reputatie, rationeel besluiten en rustig nadenken of iets kan.
Lastig, maar in elk geval: je kunt één iemand lang voor de gek houden en veel mensen kort, maar niet veel mensen lang.
‘You can fool some people sometimes, but you can’t. fool all the people all the time’ –Bob Marley.