Het gebeurt weinig dat je in een gemeente volwaardig samen met alle betrokkenen kunt besluiten. De gemeenteraad heeft een andere rol en positie dan betrokken bewoners of bedrijven. Toch kun je veel doen om het samen besluiten beter te benaderen. Bij de agendering, de opties en de controle.
Verkennen
Bij een besluit is eerst de vraag wat eigenlijk het probleem is. Dit is typisch een gebied dat de gemeente samen met bewoners en bedrijven kan invullen. Zo kun je rond een bepaald gebied (zeg fietsverkeer) starten met dat gebied in plaats van het probleem te benoemen. Snel denkt de gemeente in termen van verkeersveiligheid of fietsendiefstal, maar is dat inderdaad het aan te pakken onderwerp? In Utrecht kwam uit een stadsgesprek een heel ander onderwerp naar voren. Het fietsverkeer is enorm gegroeid de afgelopen jaren, waardoor fietsers ook te maken krijgen met files en verstoppingen. Daarmee agendeerden de fietsers een nieuw probleem. De gemeente voorkwam een belangrijke procesfout: het probleem zelf te definiëren. Organiseer je dit als ambtenaar: zorg dan dat de gemeenteraadsleden en collegeleden niet te nadrukkelijk op de voorgrond treden, anders laten de mensen het over aan de politiek.
Informatie over opties
Tweede onderdeel van het besluit is kijken naar de mogelijkheden. Ook hier geldt dat het handig is om samen met de betreffende bewoners te kijken naar de opties. Zij hebben vanuit directe ervaring andere opties in beeld dan iemand die steeds kijkt naar de gevolgen voor andere weggebruikers en de haalbaarheid. Niet dat je niet moet kijken naar de andere gebruikers en de haalbaarheid, maar het kan een frisse blik tegenhouden. Uiteraard moet er vervolgens informatie verzameld worden over de mogelijkheden. Ook hier hoeft niet alleen het ambtelijk apparaat aan de slag. Misschien zit er wel veel kennis buiten het apparaat, gebruik die dan ook. Ik zou deze fase niet op dezelfde bijeenkomst ingaan. Maak gewoon afspraken en verdeel werk. Probeer niet anderen jouw werk te laten doen, dat merken ze, probeer aan te sluiten bij het enthousiasme en de energie van de mensen.
Probleem met opties in beeld
Derde onderdeel van het besluit is het in beeld brengen van de opties en de opgehaalde kennis. Zelfs als het uiteindelijke besluit niet aan bewoners is, is het goed om te kijken hoe de opties vallen. Natuurlijk is de gemeenteraad de legitieme vertegenwoordiger, maar het kan heel interessant zijn de eerste reacties van betrokkenen te horen. Ook zal een gemeente nu op zoek gaan naar tegendenkers: wie heeft last van de voorgestelde opties en wat zijn de argumenten?
Besluiten
Zo kun je zelfs als je de gemeenteraad het laatste woord geeft een veel grotere rol van bewoners en andere betrokkenen inbouwen. Je gaat je blinde vlekken tegen en kunt nieuwe kennis ophalen.
Kijken of het goed uitpakt
Na het besluit is het belangrijk om te kijken naar de uitvoering: hoe loopt dat, gaat het zoals gepland of is er bijstelling nodig? Ook hier zijn de bewoners en bedrijven een belangrijke bron van kennis. Je beschikt plotseling over veel meer oren en ogen dan als gemeente alleen. Je zou gek zijn als je die niet gebruikte.