Nederland wordt steeds veiliger. Je hoeft zo’n opmerking maar op een forum te plaatsen of de reacties stromen binnen. Het past namelijk niet in het wereldbeeld van mensen die zich ongemakkelijk voelen in hun buurt en op de televisie getrakteerd worden op opsporingsberichten rond brute overvallen, slimme zakkenroltrucs en andere vormen van oplichting. De verklaring is volgens hen simpel. De politie kijkt naar het aantal aangiften. Niemand doet tegenwoordig nog aangifte en de politie wil te graag zien dat de criminaliteit daalt.
De fout heet emotioneel redeneren. Voorop staat het ongemakkelijke gevoel, wat je in je buurt voelt en wat je op televisie ziet geeft je een beeld van een onveilige samenleving. Je vindt dat er meer politie op straat te zien moet zijn, maar als je veel politie ziet, bevestigt dat je gevoel dat het onveilig is.
De emotie blijft voorop staan. Vervolgens ga je een rationele verklaring zoeken bij je gevoel. De criminaliteit daalt niet, want niemand doet meer aangifte!.Dat is overigens niet het geval, de criminaliteit daalt harder dan de aangiftebereidheid. Uit slachtofferonderzoek (enquête waarin gevraagd wordt of jij slachtoffer was het afgelopen jaar) blijkt ook dat de criminaliteit daalt.
De volgende verklaring wordt gezocht om niet te hoeven zeggen dat je emotie niet terecht is. Mensen zien fietsendiefstal niet meer als criminaliteit? Ook dat blijkt niet op te gaan. Er is minder fietsendiefstal dan 10 jaar geleden. En zo zoeken mensen door naar rationele verklaringen die bij hun emotie passen. Ik las bijvoorbeeld dat het tegenwoordig allemaal computercriminaliteit is, dat dat niet goed in de enquêtes naar voren komt omdat de slachtoffers het niet als criminaliteit herinneren.
Goed om te weten. De emotie is vaak sterker dan de feiten. Marxisten noemden dat vroeger vals bewustzijn: mensen die tevreden waren, maar ondertussen uitgebuit werden hadden last van een vals bewustzijn. Want dat arbeiders tevreden zouden zijn met een huisje een boompje en een beestje, dat ging er bij de emoties van de marxisten dan weer niet in.
We zien het ook bij de onrust over pensioenen. Nederland heeft het beste pensioenstelsel ter wereld, maar de onzekerheid is zo groot, dat vooral Nederlanders denken dat ze te weinig pensioen zullen hebben. De onrust staat centraal, niet de werkelijkheid.