Goed besluiten vraagt ruimte om andere gedachten toe te staan. Het probleem anders formuleren of nieuwe mogelijkheden zien is niet altijd gemakkelijk. Daarom zie ik het raadplegen van collega’s als belangrijk onderdeel van goed besluiten. Maar wat als je collega’s allemaal op de zelfde manier redeneren als jij?
Ik maakte het ooit mee toen ik voor de ABNAMRO sprak over bankieren. Toen nam iemand me apart en zei dat ik veel te positief was over de Postbank (het is lang geleden, toen ik nog bij de Consumentenbond werkte). Ik gaf aan dat niet ik, maar de meeste consumenten daar enthousiaster over waren. Zijn commentaar was: “maar meneer Albeda, de Postbank is eigenlijk helemaal geen bank”. Tot mijn verbazing knikten zijn collega’s trots.
Het heet groepsdenken en het komt inderdaad geregeld voor. Collega’s kunnen vooral gericht zijn op harmonie en eensgezindheid in plaats van het maken van kritische overwegingen. Maar soms hebben we de collega’s er ook zo op uitgezocht. Bij sollicitaties zijn we onbewust op zoek naar iemand zoals wijzelf. Om conflicten te voorkomen kiezen we voor mensen met een vergelijkbare achtergrond en persoonlijkheid.
Wat moeten we dan doen om kritisch denken in de organisatie te houden?
- Toets bij sollicitaties op kritisch vermogen
- Dwing jezelf om meerdere alternatieven te benoemen
- Geef een van de collega’s bewust de rol van advocaat van de duivel
- Ga met de groep eerst er eens lekker voor zitten om alle fouten in de redenering te ontdekken
- Vraag externen om tegen te denken
- Start met brain-writing in plaats van hardop brainstormen
- Vraag de leidinggevende om zich pas als laatste uit te spreken