In deze tijd dat we terug kunnen kijken op de coronamaatregelen komt nogal eens naar boven dat Zweden ons toont dat een lockdown waarschijnlijk niet nodig was. Volgens de WHO is de covid-sterfte in Zweden de laagste van Europa, lager dan Duitsland en Nederland, en ongeveer de helft van die in het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Italië. Zeker leerzaam bij een volgende pandemie. Maar het is een mooie tijd voor mensen die het toen opnamen voor de Zweedse methode om hun gelijk te claimen. Zij hebben het immers altijd al geweten!
Misschien is het daarom goed aandacht te geven aan de “hindsight-bias”, het vooroordeel van kennis achteraf. Achteraf weten veel mensen de oplossing veel zekerder dan toen ze echt een voorspelling moesten doen. Als je moet oordelen zonder te weten van de uitkomst is zoals we die nu kennen ben je een stuk minder zeker. Maar ook: achteraf is je herinnering aan je eigen voorspellingen te rooskleurig. In werkelijkheid zei je eerder dat iets “goed mogelijk” zou zijn of “interessant genoeg om ook te overwegen”, terwijl je andere uitkomsten ook waarschijnlijk achtte.
Psychologen Baruch Fischhoff en Ruth Beyth onderzochten hoe goed we zijn in voorspellen in 1972. Voor een bezoek van president Nixon aan Rusland en China vroegen zij mensen de waarschijnlijkheid voorspellen van vijftien mogelijke resultaten van deze diplomatieke missie. Iedereen vulde de waarschijnlijkheid in. Iets zeker weten was zeldzaam.
Na het bezoek aan Rusland en China vroegen zij dezelfde mensen zich de waarschijnlijkheid te herinneren die ze aan elk van de vijftien mogelijke uitkomsten hadden gegeven. De meeste mensen dachten dat ze heel goed hadden gescoord; ze herinnerden zich verkeerd hoe goed hun voorspellingen waren. De uitkomst had invloed op hun geheugen!
Ik vermoed dat dat bij terugblik op de coronamaatregelen zeker het geval zal zijn. Natuurlijk moesten scholen niet gesloten worden, natuurlijk zou Zweden er beter uitkomen dan Nederland.
De ouderen sterven! Sluit de scholen!
Dat zeiden we altijd al! We zijn alweer vergeten dat de sterftecijfers in de Zweedse bejaardenhuizen in 2020 beduidend slechter waren dan die in het strengere Noorwegen en Denemarken. Hier in Nederland was er bijna een opstand van ouders die per direct scholen wilden sluiten en anders hun kinderen thuis zouden houden. Lees hier bijvoorbeeld hoe de Kamer reageerde op het openhouden van scholen. “PVV-leider Wilders noemde het openhouden van scholen “onverantwoord” en “spelen met mensenlevens“. In veel Europese landen, waaronder Italië en Denemarken, blijven scholen wel dicht. Een motie van PVV om per direct de scholen te sluiten werd toen gesteund door Forum voor Democratie, Partij voor de Dieren, 50Plus en Denk. Eh, … FvD?
We wisten ook heel veel niet over de ziekte en in het begin was ook Engeland (Schotland opereerde anders) niet erg streng met als gevolg dat het Verenigd Koninkrijk ook eerst heel slecht scoorde maar dat heeft verbeterd met een zeer snelle vaccinatiecampagne: hier onder de oversterfte vergeleken:
In de WHO vergelijking komt het VK er beter uit dat Nederland. Per soort rekenmethode kan de uitkomst verschillen, want op de “world mortality dataset” scoort het strenge Denemarken beter dan Zweden. Het Verenigd Koninkrijk scoort daarin ineens duidelijk slechter dan Nederland.
Wel blijkt Zweden vrijwel altijd bij beste landen te horen. Je kunt nog aanpassen voor de temperaturen in het land, de cultuur, de volgzaamheid als de overheid een strikt advies geeft. Toch blijkt de Zweedse aanpak een succes. Leerzaam dus. Maar ook andere landen waar het vertrouwen in de overheid groot is scoorden goed.
De vraag is alleen of we dat in 2020 al zo zeker hadden kunnen weten én of de mensen die het nu claimen het toen ook al zo zeker wisten. Want had Forum voor Democratie echt al voorspeld dat het maar een griepje zou zijn? Wist iedereen zo zeker dat Zweden goed zou scoren?